31 maja 2021 Udostępnij

Facebook Twitter Google+ Pinterest

Biała Księga: Skutki Brexitu dla sektora usług finansowych, technologii cyfrowych i "fintech

Po wyniku historycznego referendum "Brexit" w dniu 23 czerwca 2016 r., w którym większość uprawnionych wyborców w Wielkiej Brytanii zagłosowała za "Opuszczeniem" Unii Europejskiej, oraz po uchwaleniu przez Izbę Gmin w dniu 8 lutego 2017 r. ustawy EU (Notification of Withdrawal) Bill dającej premier Theresie May uprawnienia do uruchomienia artykułu 50 Traktatu z Lizbony, Wielka Brytania jest potencjalnie na dobrej drodze do opuszczenia Unii Europejskiej. Okaże się, czy rówieśnicy w Izbie Lordów zdołają wprowadzić do projektu ustawy poprawkę wymagającą, by Parlament miał prawo do ważnego głosowania nad wynikiem negocjacji, a ponadto twierdzi się, że konieczna będzie dodatkowa ustawa Parlamentu (omówienie zasadności tych argumentów można znaleźć w blogach Paula Daly'ego i Marka Elliota).

Niniejszy wpis na blogu omawia aspekty rządowej Białej Księgi ze szczególnym uwzględnieniem potencjalnych implikacji dla sektorów usług finansowych, technologii cyfrowych i Fintech w gospodarce brytyjskiej oraz określa czynniki, o których należy pamiętać, jeśli rząd ma uniknąć wdrożenia rujnującej gospodarczo strategii Brexitu.

Kilka kluczowych danych na temat usług finansowych, technologii cyfrowych i fintech w Wielkiej Brytanii

Wielka Brytania niewątpliwie będzie chciała utrzymać stosunki handlowe z Unią Europejską po wyjściu, ponieważ Unia Europejska jest największym na świecie blokiem handlowym i największym na świecie podmiotem handlującym wytworzonymi towarami i usługami - w 2015 roku Wielka Brytania wyeksportowała do innych państw członkowskich UE towary i usługi o wartości 223 mld funtów, w porównaniu do 95,1 mld funtów do USA i 15,9 mld funtów do Chin (ONS, UK Economic Accounts, Quarter 4 2015, tabela B6B). Rzeczywiście, branże usługowe odpowiadają za około 78% brytyjskiego produktu krajowego brutto (PKB) (ONS, Statistical bulletin: Index of Services: Apr 2016), a w ramach sektora usług kluczową rolę odgrywają usługi finansowe - odpowiadające za około 8% brytyjskiej produkcji gospodarczej i około 3,5% zatrudnienia, powiedział w swoim wystąpieniu Mark Carney, gubernator Banku Anglii. W związku z tym połowa największych firm finansowych na świecie ma swoje europejskie siedziby w Zjednoczonym Królestwie, a więcej zagranicznych banków działa w tym kraju niż w jakimkolwiek innym. Sektor usług finansowych jest wspierany przez branże "Fintech", czyli przedsiębiorstwa, które wykorzystują technologię w celu zakłócenia lub zwiększenia efektywności usług finansowych. Branża fintech jest podsektorem przedsiębiorstw z branży technologii cyfrowych, które stanowią kolejne 10% sektora usług w Wielkiej Brytanii, co stanowi najwyższy odsetek wśród wszystkich członków grupy G20; zatrudniają one 1,56 mln osób. Przedsiębiorstwa z branży technologii cyfrowej definiuje się jako przedsiębiorstwa, które świadczą cyfrowe usługi techniczne/produkty/platformy/sprzęt lub w znacznym stopniu polegają na nich jako na podstawowym źródle przychodów. W 2014 r. obroty sektora wyniosły 161 mld funtów i nadal się rozwijają, a ponad jedna trzecia europejskich "jednorożców", czyli prywatnych firm technologicznych typu "start-up" o wartości ponad 1 mld dolarów (w tym Asos, Zoopla i fintechs, takie jak Transferwise i Funding Circle) ma obecnie siedzibę w Wielkiej Brytanii. Londyn jest domem dla 18 jednorożców - ponad dwukrotnie więcej niż następny w kolejności kraj, Szwecja, gdzie jest ich siedem.

Zdolność Zjednoczonego Królestwa do rozwinięcia i utrzymania wzrostu gospodarczego w sektorze finansowym i sektorze technologii cyfrowych oraz w powiązanych branżach fintech będzie zależeć od szeregu wzajemnie powiązanych czynników przedstawionych poniżej.

Czynniki, które należy wziąć pod uwagę: utrata dostępu do jednolitego rynku i wysoko wykwalifikowanych pracowników

Pierwszym czynnikiem jest dostęp do wewnętrznego (vel jednolitego) rynku usług. Obecnie, gdy podmiot świadczący usługi finansowe z siedzibą w Zjednoczonym Królestwie, taki jak bank lub firma ubezpieczeniowa, jest dokapitalizowany i uregulowany w Zjednoczonym Królestwie zgodnie z ogólnounijnymi zasadami "paszportyzacji", może on świadczyć swoje usługi w każdym innym kraju UE lub EOG bezpośrednio lub za pośrednictwem oddziału bez konieczności zakładania kolejnej dokapitalizowanej i uregulowanej spółki zależnej, co pozwala mu oferować swoje usługi populacji liczącej około 500 mln osób, zamiast ograniczać się do populacji Zjednoczonego Królestwa liczącej około 68 mln osób. Pozytywnym aspektem Białej Księgi jest zobowiązanie rządu do "nadania priorytetu zapewnieniu jak najbardziej wolnego i pozbawionego tarć handlu towarami i usługami pomiędzy Wielką Brytanią a UE". Prawa paszportowe zostaną utracone w momencie wyjścia z jednolitego rynku, więc jeśli Zjednoczone Królestwo nie zapewni sobie "wzajemnego uznawania" lub "rozszerzonej równoważności" podczas negocjacji w sprawie wyjścia, zostanie sklasyfikowane jako "kraj trzeci", co spowoduje, że brytyjscy dostawcy usług finansowych będą musieli założyć spółkę zależną o wysokim kapitale w kraju UE lub EOG (tak jak w przypadku szwajcarskich dostawców usług finansowych), aby móc świadczyć usługi bezpośrednio lub poprzez oddziały w całej UE. Jeśli tak się stanie, banki i dostawcy usług finansowych mogą zdecydować się na przeniesienie swoich siedzib i związanych z nimi miejsc pracy poza Wielką Brytanię (według doniesień zagrożonych jest od 10 000 do 232 000), co negatywnie wpłynie na gospodarkę Wielkiej Brytanii.

Kolejnym stwierdzeniem w Białej Księdze, które niewątpliwie będzie dotyczyło branży Digital i Fintech jest: "Nie będziemy dążyć do członkostwa w jednolitym rynku, ale zamiast tego będziemy dążyć do nowego strategicznego partnerstwa z UE, w tym ambitnej i kompleksowej umowy o wolnym handlu i nowej umowy celnej." Opowiedzenie się za "twardym Brexitem", tj. rezygnacja z dostępu do jednolitego rynku, spowoduje niepewność dla sektorów Digital i Fintech - potrzeba będzie czasu na wynegocjowanie warunków umowy o wolnym handlu i umowy o unii celnej. Nie wiadomo jeszcze, czy uzgodnione zostaną ustalenia przejściowe. Prawdopodobnie sektory technologii cyfrowych i finansowych będą miały trudności z pozyskaniem inwestycji, jeżeli nie będą w stanie poinformować potencjalnych inwestorów o wielkości rynku, na którym będą mogły działać. Jeśli te gałęzie przemysłu stwierdzą, że ich zdolność do "skalowania", tj. rozszerzania bazy klientów w innych państwach członkowskich UE jest utrudniona lub niepewna, mogą zdecydować się na przeniesienie działalności do innych państw członkowskich UE, likwidując miejsca pracy (około 60 000) i strumień przychodów ze wzrostu gospodarki brytyjskiej - w istocie wiele z nich już bada możliwości przeniesienia działalności.

Drugim czynnikiem jest zdolność tych branż do dalszego zatrudniania odpowiednio wykwalifikowanego personelu, ponieważ Wielka Brytania cierpi na niedobór umiejętności cyfrowych - ponad 30% brytyjskiego kapitału ludzkiego w sektorze Fintech pochodzi z krajów UE i spoza niej. Obecnie większość (20,7%) rekrutuje się z krajów UE (mniej (13,3%) z krajów spoza UE) ze względu na swobodny przepływ osób w ramach państw członkowskich UE. Jednakże, w Białej Księdze, rząd przedstawił zamiar ograniczenia imigracji, a w szczególności zakończenia swobodnego przepływu obywateli Unii Europejskiej, wybierając zamiast tego "...zaprojektowanie naszego systemu imigracyjnego w celu zapewnienia, że jesteśmy w stanie kontrolować liczbę osób, które przybywają tu z UE."(str.25) Co istotne, rząd nie zaproponował całkowitego zakazu migracji z UE, zobowiązując się do "...zrozumienia wpływu na różne sektory gospodarki i rynek pracy. (s. 27) Okaże się, jakie kroki podejmie rząd Wielkiej Brytanii w celu "kontrolowania" imigracji z krajów UE. Najwyraźniej nałożenie zbyt uciążliwych (tj. kosztownych i czasochłonnych) wymogów wizowych w odniesieniu do pracowników z państw członkowskich UE mogłoby negatywnie wpłynąć na zdolność firm do rekrutowania odpowiednio wykwalifikowanych pracowników. Jeśli tak, mogą zdecydować się na relokację z Wielkiej Brytanii do państw członkowskich UE, gdzie będą mieli większą swobodę w zwiększaniu zatrudnienia, aby sprostać swoim modelom biznesowym opartym na zwinnym rozwoju.

Podsumowując: Biorąc pod uwagę ich znaczenie gospodarcze, uniknięcie poważnych zakłóceń i utraty miejsc pracy w sektorze usług finansowych, technologii cyfrowych i Fintech powinno być priorytetem w rządowych negocjacjach w sprawie opuszczenia Unii Europejskiej. Realizacja strategii "twardego Brexitu", która poświęca dostęp do jednolitego rynku i swobodę przepływu pracowników, niewątpliwie wiąże się ze znacznym ryzykiem gospodarczym. Rząd będzie musiał podążać ostrożnie, aby zapewnić, że realizacja woli narodu nie doprowadzi do ekonomicznie rujnującego wyniku, ponieważ wyborcy będą szybko narzekać, jeśli tak się stanie.